Ik heb het vaker gezegd: de wereld bestaat uit machtsverhoudingen. Wil je aan deze verhoudingen sleutelen, dan zijn daarvoor verschillende soorten maatregelen nodig. De activisten strijden, de onderhandelaars onderhandelen, de schrijvers schrijven. Verschillende partijen vervullen een rol in de strijd om bestaande machtsverhoudingen te veranderen (of te behouden). Vaak bestaat er de misvatting dat alleen de machtsminderen een strijd voeren. Maar niets is minder waar. Ook onder de machtsmeerderen zijn er partijen die de opvatting delen dat bestaande machtsverhoudingen niet altijd rechtvaardig zijn. En gelukkig maar, want zonder medewerking van machtsmeerderen worden machtsminderen sneller monddood geslagen. Binnen dit concept van machtsverhoudingen wil ik samen met jullie kijken naar de kwestie van de groepsverkrachting van Jyoti Singh Pandey.
Mijn aandacht werd recent getrokken door deze groepsverkrachtingszaak in India. De 23-jarige Jyoti werd in december 2012, een half jaar voor haar afstuderen, bruut verkracht door zes mannen. BBC maakte een documentaire waarin verschillende perspectieven getoond worden, waarvan ik er enkele wil noemen. Ten eerste is er ingezoomd op de persoon Jyoti en haar herkomstgezin. Haar ouders hadden Jyoti dezelfde opvoeding gegeven als haar twee broers. Haar vader had zelf geen opleidingsmogelijkheden in zijn leven gekend en wilde zijn kinderen, zonen en dochter, deze kansen wel geven. Een mooi bewonderenswaardig streven, waarbij hij het geluk van zijn kinderen op de eerste plaats zette. Jyoti zelf was een gewoon meisje, een studente met een bijbaantje, dat op de beruchte avond met toestemming van haar ouders, samen met een jongen naar de film ging. Zij zouden niet later dan 20.00 uur weer thuis zijn en namen daarvoor de openbare bus naar huis. De documentaire verschaft ook informatie over de verkrachting. De zes mannen hebben Jyoti in de bus om de beurt verkracht. Eén van de mannen heeft zijn vuist hard in Jyoti’s vagina geslagen en haar ingewanden eruit gerukt. Deze ingewanden hebben de verkrachters uit de bus gegooid. Ondanks de pijn heeft Jyoti nog dertien dagen in het ziekenhuis geleefd. Een tweede perspectief in de documentaire is dat van betrokkenen in de zaak. Enerzijds waren er de luide burgerprotesten, geschockeerd door de gebeurtenissen. Anderzijds de visies van de advocaat van de verkrachters, het politieapparaat, de verkrachters zelf en hun familieleden. Wat mij opviel was het begrip dat dezen mensen opbrachten voor de verkrachters, de oogkleppen die zij opdeden en de verwijtende toon naar het slachtoffer dat na 18.00 nog buitenshuis was. Tot zover een summiere beschrijving van de documentaire. Maar wat belangrijker is, is de vraag hoe deze documentaire bij ons aankomt.
Wat het met mij deed kan ik u vertellen. Mijn kracht brak bij het zien van de reportage, mentaal zakte ik ineen. Het ging hier niet eens om mensenrechten, maar om basale menselijkheid. Een verkrachting waarbij de organen van een vrouw uit haar lichaam worden gerukt door jongens die er uit zien als je buurtbewoners. Ik zal dit nooit kunnen begrijpen of zelfs willen begrijpen. Ook niet waarom anderen de onmenselijkheid niet (willen) zien. Zijn die mensen zo erg verdwaald?
Een paar nachten lang heb ik wakker gelegen, YouTube filmpjes bekeken over de zaak en de discussie in het Indiaas parlement geprobeerd te volgen. Ik zag hoe bekende Bollywoodpersonen een pleidooi hielden voor gendergelijkheid en hoe er met hen gespot werd in het parlement. Ook hoe zelfs parlementsleden de schuld plaatsten bij meisjes die zich ’s avonds buitenshuis begeven en westerse kleding dragen.
Ik moest iets doen. Stil zitten was geen optie, maar wat kon ik doen? Wat was behapbaar voor mij? Ik besloot enkele parlementsleden in India een mail te sturen. Het was een klein gebaar om te laten weten dat het pleidooi van de pleitvoerders gewaardeerd wordt. Uit ervaring weet ik dat je zelf niet goed in beeld hebt of mensen een pleidooi waarderen, tot er reacties van derden komen. Dus schreef ik midden in een slapeloze nacht korte mailtjes naar parlementsleden om mijn steun te betuigen. Geen lappen tekst voor mensen die genoeg te lezen hebben, maar maximaal vijf regels als steun in de rug. Reacties verwachtte ik niet van deze drukke mensen. Daarom te meer was het verrassend om van één van de parlementsleden een reactie terug te ontvangen. Zij voelde zich gesteund door mijn mail en waardeerde het gebaar.
Maar was dit alles dat ik kon doen? Het was maar een druppel op een gloeiende plaat. Deze vraag besprak ik met een aantal dames uit het veld. Ook zij lagen wakker van de berichten uit India rondom deze verkrachtingszaak. Dus besloten we gezamenlijk een petitie te starten! Een beleefde petitie om een gezamenlijk geluid af te geven. Weer een druppel op een gloeiende plaat. Maar ook weer belangrijk voor het doel: onze moeders, vrouwen, zussen en dochters zijn goud waard. Niet zij moeten veranderen, maar de samenleving moet een veilige omgeving voor hen worden!
Gelukkig zijn dit niet de enige initiatieven die aangewakkerd zijn door deze groepsverkrachtingszaak. Op YouTube staat een rap van Hindostaanse meisjes over hun recht om zich te kleden zoals ze zelf willen. Stichting Develop Today start een project om arme meisjes onderwijs te bieden op een basisschool en op een schoolinternaat. Een fel protest tegen de advocaat van de verkrachters circuleert op internet. In ons eigen kikkerlandje intensiveert Stichting SaVo in Amsterdam de initiatieven rondom eergerelateerd geweld. Stichting Sarita in Den Haag steunt op alle mogelijke wijzen de discussies rondom eergerelateerde kwesties en Stichting Apna Bhawan in Rotterdam zet alles in om mensen te bereiken over de verkrachtingszaak en de petitie. Jazeker, het zijn allemaal druppels op een gloeiende plaat en we weten niet wat het resultaat is. Maar zonder druppels komt er nooit een zee.
Doe daarom mee! Het kost u slechts tien seconden. Teken de petitie en deel deze s.v.p. op social media (niet doneren, wel controleren of je naam op de lijst verschijnt): http://www.ipetitions.com/petition/we-want-firmer-policy-on-gender-equality-safety
Door: Anita C. Nanhoe
Publicatie: nieuwsbrief Sarnami Instituut 1 mei 2015
Publicatie: Werkgroep Caraïbische Letteren